The Fear of Finding out (FOFO)

Dit blog schreef ik samen met Philippe Bailleur

Met enige regelmaat worden wij uitgenodigd om organisaties te helpen hun adaptief vermogen te vergroten en zo wendbaar te blijven in een snel veranderende, complexer wordende wereld. We kijken dan samen naar de individuele en collectieve vermogens die in ontwikkeling moeten komen, maar ook naar de drempels die maken dat dat nu nog niet gebeurt. We kijken hoe signalen van buiten en binnen de organisatie door de organisatie stromen, hoe deze signalen betekenis krijgen en hoe hier vervolgens op wordt geacteerd. Door de jaren heen leerden we immers dat de kwaliteit van die stroom bijzonder bepalend is voor de veerkracht van de organisatie als levend systeem.

Regelmatig stuiten we hierbij op een interessant fenomeen: relevante signalen lijken genegeerd, gedempt, genuanceerd of geblokkeerd te worden. Dit terwijl die informatie mogelijk wel cruciaal is voor de organisatie om tijdig te kunnen handelen op de veranderingen die zich voordoen. Het bijzondere is dat dit soms bewust lijkt te gebeuren. We stuitten pas op een label dat de lading van dit fenomeen mooi lijkt te dekken: The Fear of Finding Out (FOFO). Een term die is ontstaan binnen de medische wereld, duidend op de neiging van weldenkende mensen die er toch voor kiezen om niet naar een arts te gaan met hun fysieke klachten, om het mogelijke slechte nieuws achter de klachten niet te hoeven horen. Dit psychologische fenomeen lijkt zich ook in organisaties voor te doen: ‘Als we het weten, dan moeten we er ook iets mee.’ Een ouderwets potje struisvogelpolitiek.

Deze FOFO wordt vanzelfsprekend gevoed door angst. Angst om niet te kunnen voldoen aan wat de nieuwe situatie mogelijk zal vragen. Angst voor niet weten, angst voor controleverlies, angst voor signalen die het huidige perspectief op de werkelijkheid onderuithalen, angst om doortastend in te moeten grijpen, … . Angsten waar iedereen die wordt geconfronteerd met toenemende complexiteit mee te maken krijgt en die ons allen uitdagen op ons persoonlijk leiderschap.

Te vaak nog zien we leiders die hun ogen sluiten voor relevante signalen die de status quo uitdagen. Die bepaalde informatie überhaupt niet toegespeeld krijgen door hun mensen, uit zorg of angst (of beide) voor hun reactie op onvoorziene, lastige signalen. Yep, medewerkers dansen op de comfortgrens van hun leiders! Dit soort leiders sturen de organisatie op een versimpelde of gewoon niet (meer) kloppende versie van de werkelijkheid. Iets wat in een snel veranderende wereld bijzonder schadelijk kan zijn voor organisaties. Omdat ze daarmee hun kansen op succes of zelfs op overleven verkleinen. Maar ook omdat dit heel schadelijk kan zijn voor de plekken binnen de organisatie waar dit soort signalen blijven liggen. En zeer zeker voor de teams die als eerste de effecten voelen van dit niet handelen. Dit soort teams worden hierdoor overspoeld door machteloosheid van niet gehoord worden terwijl ze de alarmbellen horen afgaan. Tegen muren aanlopen, om hulp roepen en daarin stelselmatig genegeerd worden of cosmetische oplossingen aangereikt krijgen kan op den duur ziekmakend worden. Als zo’n toxische situatie lang blijft aanhouden dan kan er zelfs sprake zijn van trauma in organisaties.

Het is pijnlijk om te schrijven maar als het grondig fout loopt in een organisatie - denk aan ongevallen, claims, explosies, over de kop gaan, … - dan merken we telkens weer dat er al heel wat signalen waren die in die fatale richting wezen. Soms zijn die signalen alleen achteraf te duiden maar even vaak werden ze gewoon genegeerd. Wat natuurlijk bijzonder pijnlijk is.

In de 12-daagse vakopleidingen tot intern- en extern organisatiecoach gaan we dieper in op hoe je organisaties - en hun leiders - kunt helpen om het FOFO-fenomeen voor te zijn. Zodat organisaties een omgeving kunnen worden waarin de spanning die nieuwe, onverwachte en niet direct te duiden informatie op kan roepen, gezamenlijk kan worden gereguleerd. Zodat alle beschikbare signalen en perspectieven optimaal gebruikt worden om klaar te staan voor de uitdagingen van morgen. Dit is de proactieve route.

Dat turbulente tijden onvermijdelijk leiden tot schade, ook dat is meer en meer duidelijk aan het worden. Wil je leren hoe een organisatie te begeleiden waar sprake is van systeemtrauma? In de 6-daagse opleiding Trauma in Organisaties, leer je systeemtrauma herkennen en hier gericht mee aan de slag gaan.

Meer informatie over de opleidingen vind je op de site van de HRD Academy.